Doći u Skoplje, prestonicu Sjeverne Makedonije, znači doći u srce Balkana. U gradu bogate istorije i kulture dočekaće vas eklektična arhitektura koja je kroz ambiciozni urbanistički plan u samo nekoliko godina potpuno izmijenila izgled gradskog jezgra. Spoj osmanskog nasleđa, socijalističke arhitekture iz perioda Jugoslavije i modernih neoklasičnih građevina često stvara utisak arhitektonskog haosa. Prelazi iz autentičnih i šarmantnih dijelova grada, poput Stare čaršije sa tvrđavom Kale, u centar grada oko Trga Makedonija preplavljenog grandioznim spomenicima i zgradama, mogu nekoga fascinirati, ali i zbuniti.

Ono što je sigurno, ove kontroverze nikoga neće ostaviti ravnodušnim. Svidjelo se to nekome ili ne, one su baš ono što ovaj grad čini jedinstvenim. Baš takvog sam ga i prihvatio. Moram priznati da je Skoplje pravi grad pozer pa sam brzo prestao misliti o nedostatku harmonije i koherentnosti među njegovim gradskim cjelinama. Umjesto toga, počeo sam fotografisati, jer malo je gradova ove veličine koji mogu ponuditi toliko zanimljivih motiva za vašu kameru.

Tvrđava Kale ili Skopska tvrđava (Скопскo Кале, Kale Fortress)

Tvrđava Kale ili Skopska tvrđava dominira gradom i jedna je od najvažnijih kulturno-istorijskih i arheoloških lokacija ne samo Skoplja, nego i cijele Makedonije. Izgrađena u 6. vijeku, tvrđava je svjedok burne istorije grada, od vizantijske i srednjovijekovne srpske vladavine, do osmanskog perioda.

Vidi se da je tvrđavi potrebna restauracija, ali se njen potencijal jasno naslućuje. To potvrđuju arheološka iskopavanja koja otkrivaju nove slojeve njene bogate prošlosti.  Osim što je dobra polazna tačka za obilazak grada, jer se nalazi na vrhu Stare čaršije, sa njenih zidina se pruža divan pogled na grad Skoplje i rijeku Vardar.

Stara čaršija (Stari Bazar) (Стара чаршија (Стари Базар), Old Bazaar)

Stara čaršija u Skoplju je nezaobilazna za sve koji žele da dožive autentičnost ovdašnje kulture, uživaju u lokalnoj gastronomiji i tradicionalnim restoranima i kafanama, i istraže bogatu istoriju i zanatske vještine koje čine srž ovog živopisnog dijela grada.

Dok šetate kaldrmisanim ulicama osjeća se duh prošlosti, šire se mirisi Orijenta i nižu živopisne tezge koje nude sve, od rukotvorina do začina i tkanina. Bogatstvo Starog Bazara osim tradicionalnih zanata i njihovih jedinstvenih proizvoda i usluga, upotpunjuju i brojne znamenitosti.

Prva na putu od tvrđave ka čaršiji nalazi se Mustafa-pašina džamija (Мустафа-пашина џамија, Mustafa Pasha Mosque). Ova džamija je jedna od najimpresivnijih građevina iz osmanskog perioda u Skoplju. Sagradio ju je zapovjednik Skoplja, Mustafa-paša, 1492. godine.

Odmah u blizini je i Crkva Sv. Spasa (Црква Св. Спаса, Holy Saviour Church), impozantna građevina od kamena i jedan od najznačajnijih vjerskih spomenika u regionu. Ova crkva koja datira iz 14. vijeka predstavlja primjer kasno-vizantijske arhitekture sa svojom karakterističnom kupolom i masivnim zidovima koji su odoljeli vijekovima. U unutrašnjosti crkve nalazi se izuzetno važan ikonostas, remek-djelo makedonske renesanse koje svjedoči o bogatoj umjetnosti i duhovnom nasleđu vremena cara Dušana Silnog. Ikone koje se ovdje čuvaju od neprocjenjive su vjerske i kulturne važnosti. U crkvi Sv. Spasa je 1346. godine car Dušan krunisan za cara Srba, Grka, Bugara i Arbanasa.

Dalje prema centru Stare čaršije, značajne istorijske građevine blizu su jedna drugoj. Sigurno treba izdvojiti Kuršumli An (Куршумли Ан, Kursumli An), prepoznatljivo istorijsko nasljeđe Skoplja. Datira iz sredine 16. vijeka. Sastoji se od dva dijela, jednog za smeštaj trgovaca i robe, dok je drugi dio služio kao štala i pomoćne prostorije. Dugo je služio kao okupljalište trgovaca i njihovih karavana igrajući ključnu ulogu u razvoju komercijalnog života grada. Do kraja 19. vijeka zadržao je ulogu karavan-saraja, nakon čega je pretvoren u zatvor. Danas se u prizemlju nalazi lapidarij Arheološkog muzeja, gde su izloženi spomenici iz perioda kada je Makedonija bila rimska provincija.

U centru Stare čaršije je Murat-pašina džamija (Мурат-пашина џамија, Murat Pasha Mosque) iz 15. vijeka. Uz klasični elegantni minaret, prostranu molitvenu salu krase lijepi kaligrafski natpisi i ornamentika koja odražava visoku umjetničku vrijednost tog perioda. Pored same džamije, kompleks uključuje i medresu (islamsku školu), što dodatno naglašava njen značaj kao centra obrazovanja i duhovnosti.

U centru se nalazi i Čifte amam, a na dnu čaršije i Daut-pašin amam. Ova dva impresivna spomenika islamske arhitekture u Skoplju danas su deo Nacionalne galerije Makedonije.

Čifte amam (Чифте амам, Chifte Amam), smješten u srcu Stare čaršije, izgrađen je krajem 15. vijeka i služio je i muškarcima i ženama. Kao dio Nacionalne galerije Makedonije, amam se danas koristi kao prostor za umjetničke izložbe i kulturne događaje.

Daut-pašin amam (Даут-пашин амам, Daut Pasha Amam) iz 15. vijeka izgrađen je od strane velikog vezira Daut-paše, a obnovljen 1948. godine. Amam ima krov sa 13 kupola i 15 soba povezanih orijentalnim ornamentima. Danas čuva kolekcije iz 15. i 16. vijeka, slike iz 18. i 19. vijeka, te savremeno makedonsko slikarstvo.

Ovi amami pružaju jedinstven uvid u osmansku arhitekturu i umjetnost, spajajući istoriju, kulturu i savremenu umjetnost Skoplja.

Kameni most (Камен мост, Stone Bridge)

Stari kameni most iz 15. vijeka već vijekovima spaja obale rijeke Vardar, povezujući stari i novi dio grada, i jedan je od glavnih simbola Skoplja. Osim što je među omiljenim mjestima za slikanje, most pruža i slikovit pogled na grad.

Trg Makedonija (Плоштад Македонија, Square Macedonia)

Glavni gradski trg smješten uz Kameni most koji povezuje dvije strane Vardara formiran je između 1920. i 1940. godine. Oko trga su bile važne zgrade poput Narodne banke, pošte, hotela Makedonija i palače Ristić. Nakon Drugog svjetskog rata i razornog zemljotresa 1963. godine, dio zgrada se srušio, a trg je promijenio izgled. Danas je Trg Makedonija centralno mjesto Skoplja, sa spomenikom Aleksandra Velikog, okružen kafićima, restoranima i prodavnicama, te je često domaćin kulturnih manifestacija i koncerata.

Na trgu, kao i u njegovoj neposrednoj blizini možete pronaći brojne druge spomenike koji pripadaju makedonskoj bližoj i daljoj prošlosti.

Arheološki muzej Republike Sjeverne Makedonije (Археолошки музеј на Република Северна Македонија, Archaeological Museum of the Republic of North Macedonia)

Arheološki muzej je dobio moderan prostor u centru Skoplja 2014. godine, nakon više od tri decenije. Ovaj muzej čuva oko 7.000 arheoloških predmeta otkrivenih od 1924. godine, što ga čini najznačajnijom i najstarijom muzejskom institucijom u zemlji. Posjetioci mogu uživati u artefaktima iz odjeljenja praistorijske, antičke i srednjovjekovne arheologije, numizmatike, antropologije i lapidarija.

Godine 2015., muzej je zauzeo sedmo mjesto među 15 najboljih muzeja u Evropi prema Evropskoj muzejskoj akademiji.

Muzej makedonske borbe (Музејот на македонската борба за самостојност, Museum of the Macedonian Struggle)

Muzej makedonske borbe je važna kulturna institucija posvećena istoriji i borbi za nezavisnost Makedonije. Nalazi se pored Kamenog mosta na lijevoj obali Vardara a otvoren je 2011. Muzej sadrži 13 delova koji hronološki prikazuju makedonsku istoriju, od perioda egzila do socijalizma. Originalna makedonska deklaracija o nezavisnosti nalazi se na ulazu, dok se unutrašnjost sastoji od 109 voštanih figura makedonskih ličnosti, originalnog oružja, namještaja, masovnih scena i dokumenata. Ovaj muzej promoviše nacionalni ponos kroz svoje izložbe i posjetiocima daje uvid u makedonski nacionalni identitet i istoriju.

Spomen kuća Majke Tereze (Спомен куќа на Мајка Тереза, Memorial House of Mother Teresa)

Spomen kuća Majke Tereze nalazi se u ulici Makedonija, u centru Skoplja. Agnes Gonxhe Bojaxhiu, poznatija kao Majka Tereza rođena je u Skoplju 1910. godine. Poznata je kao velika humanitarka, koja je za svoj nesebičan rad i posvećenost pomaganju drugima nagrađena Nobelovom nagradu za mir 1979. godine.

U ovoj spomen-kući izgrađenoj na mjestu njenog krštenja, izloženi su lični predmeti, fotografije, dokumenti i memorabilije koje pružaju uvid u njen život i humanitarni rad. Majka Tereza je četiri puta posjetila Skoplje u humanitarnim misijama (1970, 1978, 1980 i 1986. godine) i proglašena je počasnom građankom svog rodnog grada.

Kapija Makedonija (Порта Македонија, Macedonia Gate)

Kapija Makedonija se nalazi u centru grada. Ova monumentalna građevina je ukrašena sa 32 reljefa u dubokoj rezbariji i prikazuje ključne epohe i ličnosti iz makedonske istorije – od praistorije do savremenosti. Unutar zgrade nalaze se suvenirnica, galerijski prostor na dva nivoa, te osmatračnica na vrhu.

Kanjon Matka (Кањонот Матка, Matka Canyon)

Ovaj impresivni kanjon sjeverozapadno od Skoplja poznat je po svojim stjenovitim liticama i rijeci Treski koja teče kroz guste šume. Kanjon Matka obuhvata prvi umjetni rezervoar na Balkanu, izgrađen 1938. godine, koji se koristi za proizvodnju električne energije za Skoplje. Područje također obuhvata nekoliko špilja, alpski trening-centar, restorane i slikovite krajolike s bogatom florom i faunom. Kanjon Matka privlači brojne ljubitelje prirode i avanturiste koji uživaju u šetnji, planinarenju, plovidbi rijekom Treskom ili kajaku na divljim vodama.

Osim prirodnih ljepota, kanjon je poznat i po srednjovijekovnim manastirima i kulturnim spomenicima, kao i po pećini Vrelo (Vrelo Cave, Пештерата Врело), poznatoj po svojoj ljepoti i velikoj dubini. Pećina sadrži dva jezera i prostrane pećinske galerije s prekrasnim pećinskim ukrasima, uključujući veliki stalagmit u obliku šišarke. Dosadašnja istraživanja pokazuju da bi pećina Vrelo mogla biti jedna od najdubljih podvodnih pećina u Evropi i svijetu.

Milenijumski krst (Милениумскиот крст, Millennium Cross)

Milenijumski krst na planini Vodno iznad Skoplja visok je 66 metara i širok 46 metara. Podignut je 2002. godine od strane Makedonske pravoslavne crkve kao simbol obilježavanja 2000 godina hrišćanstva. Smješten na najvišoj tački planine Vodno, Milenijumski krst je postao prepoznatljiv simbol Skoplja i često je posjećivan od strane turista i lokalnog stanovništva.

Pročitajte još:

Šta vidjeti u Travniku https://pozziz.com/travnik-grad-ive-andrica-i-grad-vezira/