Teško je sve osobenosti ovog velikog grada smjestiti u jedan kratak vodič. Najstarija prestonica Evrope i kolijevka demokratije svakako ima puno toga za reći za više hiljada godina svog postojanja. Grad bogova i velikih mudraca je mjesto gdje koegzistiraju različite vremenske epohe. Za svog dugog postojanja, Atina je prošla sve oblike vladavine i svojim dostignućima postavila temelje Zapadne civilizacije.

Atina je dom svakog trećeg stanovnika Grčke. To je grad mermera i pozorišnih bina, na moje iznenađenje i grad mačaka, lijepih murala i brojnih grafita koji, čini se, nisu zaobišli nijednu zgradu u prestonici. Kao i uvijek pješačenje je najbolji način da upoznate neki grad, njegove mirise, karakter, stanovnike, osjetite vibracije kojima je prožet. Kako diše danju i noću. Brzo ću se uvjeriti zašto je Atina prvi evropski grad kulture i grad velikih suprotnosti. 

Akropolj (Acropolis), Partenon (Parthenon) i druge drevne građevine

Posjeta grčkoj prestonici je gotovo nezamisliva bez obilaska Akropolja i Partenona. Brdo sazdano od krečnjaka na kojem se nalazi kompleks hramova simbol je nekadašnje slave grada i gotovo 2.500 godina dominira Atinom. Među drevnim građevinama posebno se ističe Partenon. Najveličanstveniji hram antičkog svijeta je posvećen grčkoj boginji Ateni i kroz svoje dugo postojanje je pretrpio mnoga oštećenja. Bio je hrišćanska crkva, mnogo kasnije, u 15. vijeku, džamija, da bi najteža stradanja doživio tokom borbi Turaka i Mlečana u 17. vijeku.

Pored ove impozantne građevine na Akropolju se nalaze i druge antičke građevine od velikog arhitektonskog i istorijskog značaja:

– Stari hram Atene Polias (Old Temple of Athena Polias) je iz 6. vijeka p.n.e.

– Propileja (Propylaea), monumentalna kapija na ulazu na Akropolj (5. vijek p.n.e.)

– Hram Atene Nike (Temple of Athena Nike) je posvećen boginji Ateni Nike (5. vijek p.n.e.)

– Erehtejon i trijem Karijatida (Porch of the Caryatids at the Erechtheion) iz 5. vijeka p.n.e.

– Pandroseion svetilište i drvo masline,

Kad su se Atena i Posejdon borili za pokroviteljstvo nad gradom, Atena je pobijedila nakon što je poslije njenog udarca kopljem o stijenu iz tog mjesta iznikla maslina. To je bilo veće postignuće od slanog izvora koji se pojavio nakon što je Posejdon udario u stijenu svojim trozubcem. Istoričar Herodot pominje da je nakon što su Perzijanci uništili Akropolj, iz stabla spaljenog drveta masline izbio svjež izdanak. Maslina je pohranjena u svetištu, a u čast tome je prije nekih stotinjak godina zasađeno drvo masline pored hrama. Tako je drvo masline postalo simbol opstanka Atine.

– Atikusovo pozorište (Odeon of Herodes Atticus), pozorište iz 2. vijeka, 

– Spomenik Agripi (Monument of Agrippa) iz 2. vijeka p.n.e.,

– Beule kapija (Beule Gate) je ulazna kapija iz rimskog doba (3. vijek).

Drevna Agora (Ancient Agora)

Agore u staroj Grčkoj bile su javni trgovi na kojima su se stanovnici sastajali da razgovaraju o politici i njihovim svakodnevnim životima. Tu su se održavali i izbori, vjerska slavlja, atletska takmičenja i razne vrste priredbi. Osim toga, bili su i važni poslovni prostori i smatrani su srcem grada. U Atini, bila je društveno, političko i trgovačko središte grada tokom antičke Grčke. Nekadašnje glavno okupljalište Atinjana još uvijek krase stare i dobro očuvane građevine.

Jedna od najupečatljivijih je Stoa Atalos (Stoa Attalos), natkrivena šetnica iz helenističkog perioda koju je prvobitno izgradio kralj Atalos II, a rekonstruisana je 1950-ih. Stoa Atalos je možda bila poprište Sokratovog suđenja 399. godine p.n.e..

U sklopu Agore je i impresivni Hefestov hram (Temple of Hephaistos). Ovaj dorski hram (5. vijek p.n.e.) jedan je od najbolje očuvanih drevnih grčkih hramova. Spašen je uništenja zahvaljujući tome što je, pretpostavlja se, u 7. vijeku pretvoren u crkvu.

Crkva Svetih Apostola (Church of the Holy Apostles of Solakis) iz kasnog 10. vijeka nalazi se u produžetku Stoa Attalos. Bila je jedina preostala građevina kada je srušena cijela ova četvrt Atine radi iskopavanja arheološkog nalazišta Agore. Ovo je jedna od rijetkih crkava koje su ostale očuvane u svom izvornom izdanju. Veliki dio originalnog ikonostasa iz 11. vijeka (zid ikona i vjerskih slika) takođe je dobro očuvan. Pedesetih godina prošlog vijeka crkva je obnovljena u svom izvornom obliku.

Muzej Akropolja (Acropolis Museum)

Muzej Akropolja čuva veliku kolekciju relikvija iskopanih sa arheološkog nalazišta Akropolja. Ostaci antičkog grada nalaze se duž cijelog dna muzeja, ispod staklenog poda. Eksponati također prikazuju brojne skulpture i artefakte klasičnog perioda iz različitih hramova na Akropolju i fragmente vjerskih objekata, poput Propileja, hrama Atene Nike i Erehtejona. Poslednji sprat muzeja je posebno zanimljiv, jer je izgrađen sa istim dimenzijama kao i Partenon i pomeren je za 23 stepena od ostatka zdanja. Izgrađen je na ovaj način da gleda na Akropolj i posjetioci ga mogu posmatrati odozgo.

Monastiraki i buvlja pijaca (Monastiraki & the Flea Market)

Uske ulice nanizane prodavnicama koje prodaju sve, od nakita i sitnica do odeće i svakodnevne robe, ono je što ćete naći na atinskoj buvljoj pijaci u Monastirakiju. Osim pijace, ležernu atmosferu Monastirakija nadopunjuju okolna drevna nalazišta, stare vile, otmjeni restorani i tradicionalne taverne.

Malim trgom dominira Cistarakisova džamija (Tzistarakis Mosque), koja to više nije, 

a duh orijenta koji se ovdje osjeti, stidljivo narušava mala crkva Djevice Marije Pantanase (Church of the Virgin Mary Pantanassa), iako je upravo ona i nadjenula ime trgu Monastiraki (Mali manastir).

Sintagma trg (Sintagma Square)

Srce Atine, čuveni Sintagma trg nalazi se ispred nekadašnje kraljevske palate, danas sjedišta grčkog parlamenta i većine ministarstava. Ono što najviše privlači posjetioce na ovaj trg jeste čuvena smjena straže ispred spomenika Neznanom junaku. Spomenik je podignut u čast anonimnim vojnicima koji su poginuli u ratovima, boreći se za svoju zemlju. 

Grčki vojnici (evzoni), nepomični stražari, mogu biti samo najnaočitiji, da bi na njima tradicionalne grčke uniforme stajale kao salivene. Na njihovim suknjama je 400 falti, što simbolizuje 400 godina pod turskom vladavinom. Zanimljivo je vidjeti neobičan performans, u još neobičnijim uniformama.

Crkva Uznesenja Djevice Marije (Panaghia Kapnikarea, Church of the Assumption of the Virgin Mary)

Panagia Kapnikarea, jedna je od najstarijih crkava u Atini i nalazi se u srcu ulice dugečke šoping ulice Ermou. Izgrađena je u 11.vijeku iznad ruševina drevnog hrama koji je odavao čast boginji Ateni ili Dimitri. Ova crkva je sjajan primjer arhitekture iz vizantijskog doba i oštar kontrast modernoj arhitekturi koja je okružuje. Spašena je od rušenja u 19. vijeku intervencijom kralja Ludwiga I od Bavarske. U 12. vijeku crkva je dograđena gracioznim ulaznim trijemom i pripratom sa četiri frontona, a iznutra je ukrašena slikama iz 19. vijeka, rađenim u ikonografskom stilu.

Hadrijanova biblioteka, Rimska Agora i Rimski forum (Hadrian’s Library, The Roman Agora and Roman Forum)

Na rubu rimske Agore nalazi se drevna Hadrijanova biblioteka, koju je osnovao car Hadrijan 132. godine. Iako od nje nije mnogo ostalo, nekad je to bila prostrana građevina dimenzija 122 x 80 metara, sa brojnim stubovima koji su ukrašavali galeriju. Biblioteka je bila zapuštena i zaboravljena sve do 1885. godine kada je zgrada otkopana. Otkriveni su zadivljujući korintski stupovi visoki 8 metara i blokovi krečnjaka, kao i ostaci tri vizantijske crkve.

Rimska Agora još uvijek nije u potpunosti istražena, ali uz malo mašte posjetitelji mogu dobiti osjećaj koliko je ovaj javni trg nekada bio živ. Tokom svog zlatnog doba, Agora je bila vrsta dvorišta koja je imala 100 kvadratnih metara. Tu je bila centralna pijaca, koja je premještena sa antičke Agore. Na istočnoj strani trga nalazile su se javne toalete, otvoreni prostor bio je okružen mramornom jonskom kolonadom, a dvorište je bilo potpuno prekriveno mermerom. Postojale su dvije kapije (propileji), glavna je bila na zapadu, a druga na istoku.

Smješten u istorijskim atinskim četvrtima Plaka i Monastiraki, Rimski forum je izgrađen za vrijeme cara Augusta između 19. i 11. godine p.n.e., kao gradski trgovački centar. Kasnije, pod Hadrijanom, Forum je restruktuiran i proširen, a njegovo glavno dvorište je popločano. Glavne znamenitosti u tom području su Horologion, takođe poznat kao Kula vjetrova, i dobro očuvana zapadna kapija Foruma.

Vizantijski muzej (Byzantine Museum)

Kolekcija muzeja je fascinantan uvid u vizantijski period grčke istorije koji je ovdje predstavljen kroz skulpture, slike, ikone, tekstil, mozaike, arhitektonske fragmente ranohrišćanskih bazilika i vizantijskih crkava. Muzej posjeduje preko 25.000 artiefakata koji datiraju između 3. i 20. vijeka. Posebnu pažnju privlači reprodukcija fontane prikazane u manastiru Dafni, kao i prekrasan fragment mozaičkog poda iz petog vijeka.

Likavitos (Lykavittos Hill, Lycabettus Hill)

Za potpunu predstavu o veličini Atine treba se popeti na brdo Likavitos, najvišu tačku Atine. Do vrha se može doći podzemnom žičarom. Druga opcija je pješačenje cik-cak stazom, što je prihvatljivije u povratku. Sa svojih 277 metara nadmorske visine, brdo Likavitos je najviša tačka Atine. Na vrhu brda je crkva Svetog Đorđa, a pogled na grad i Egejsko more u pozadini je veličanstven.

Hram Zevsa Olimpijskog (Olympieion: Temple of Olympian Zeus)

Hram Zevsa Olimpijskog koji se još zove i Olimpija bio je najveći hram u staroj Grčkoj, veći i od Partenona. Hram je iz 6. vijeka p.n.e., ali ga  je završio Hadrijan u 2. vijeku nove ere. Nakon što su ga u 3. vijeku uništili Varvari, hram se nikad više nije oporavio. Džinovska građevina, svetište Zevsa, najmoćnijeg Boga starih Grka, poznatog kao Kralj bogova nekad se držala na 104 kolosalna stuba, a danas ih je ostalo samo 15.

Panatenaik stadion (Panathenaic Stadium & Olympic Stadium)

Stadion Panathenaic je najveća građevina drevne Atine, sa kapacitetom od 60.000 mjesta. Potiče iz 335. godine p.n.e. Stadion koji se može danas vidjeti vjerodostojna je replika tadašnjeg stadiona, a izgrađena je za Olimpijske igre 1896. godine.

Pročitajte još: 

Šta vidjeti na Santoriniju https://pozziz.com/santorini-razbijeni-raj-cije-srce-i-dalje-kuca/